...Я гляджу на даўняе курганне,
На траву, на рыжых мурашоў.
Ведайце: калі мяне не стане,
Я ў сваю дывізію пайшоў.
А. Пысін

22 сакавіка 2020 года споўнілася 100 гадоў з дня нараджэння беларускага паэта Аляксея Васільевіча Пысіна.

Нарадзіўся Аляксей Васільевіч у вёсцы Высокі Борак Краснапольскага раёна, што на Магілёўшчыне, у сялянскай сям’і. У 1938 годзе паступіў у Камуністычны інстытут журналістыкі імя Кірава ў Мінску. З другога курса быў накіраваны на працу ў рэдакцыю Бельскай раённай газеты на Беласточчыну. Вялікую Айчынную вайну прайшоў сувязістам, удзельнічаў у баях на Заходнім, Калінінскім, Ленінградскім, 1-м і 2-м Прыбалтыйскіх франтах. Быў двойчы паранены. Узнагароджаны медалямі, у тым ліку медалём «За адвагу».

З 1946 года працаваў у раённым друку, у абласной газеце «Магілёўская праўда». Скончыў Вышэйшыя літаратурныя курсы пры Саюзе пісьменнікаў СССР у Маскве (1958). З 1974 па 1981 год з’яўляўся сакратаром Магілёўскага абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў БССР.

Першы верш А. Пысін апублікаваў у 1938 годзе ў газеце «Чырвоная змена». У 1951 годзе выходзіць зборнік «Наш дзень», у 1959 – «Сіні ранак». Вершы паэта адлюстроўваць працоўныя будні краіны, трывогу за мір на зямлі, прасякнуты патрыятызмам і грамадзянскім пафасам.

У зборніку «Сонечная паводка» (1962) адбываецца зварот да франтавых будняў, роздум аб якіх пазней стаў адной з істотных асаблівасцей паэзіі А. Пысіна. Кніга «Мае мерыдыяны» (1965) засведчыла другое нараджэнне паэта. У ёй, як і ў кнігах «Твае далоні» (1967), «Пойма» (1968), «Да людзей ідучы» (1972), «Вярбовы мост» (1974), разгортваецца суровы летапіс памяці. Драматызм ваеннага часу складае аснову перажывання, вызначае характар лірычнай споведзі героя, былога франтавіка, абумоўлівае глыбокі смутак паэзіі. Погляд у гераічнае мінулае і ў сённяшні дзень вачыма страчаных баявых сяброў становіцца найважнейшай адзнакаю эстэтычнай вартасці вершаў А. Пысіна.

Не абышоў сваёй увагай Аляксей Васільевіч і дзяцей. Дзівосны і шматфарбны свет адкрываецца юным чытачам на старонках кніг «Матылёчкі-матылькі» (1962), «Вясёлка над плёсам» (1964), «Колькі сонцаў» (1979), у паэмах «Кавылёк» (1966), «Дзяўчынка Марыям» (1970), «Аляксей, Дзяніс, Алёнка» (1984). Героі дзіцячых кніг Пысіна – маленькія хлопчыкі і дзяўчынкі з іх паўсядзённымі клопатамі і забавамі, дзіцячай назіральнасцю і дапытлівасцю, хітрасцю і свавольствам. Усё створанае для дзяцей гучыць шчыра, выяўляючы вялікія сімпатыі паэта да маленькага чытача, развівае розум, памяць, выхоўвае адчуванне прыгожага.

А. В. Пысін напісаў кнігу пра народныя песні і іх выканаўцаў «Бярозка ля кожных варот» (1972), пераклаў разам з С. Гаўрусёвым на беларускую мову «Маабіцкі сшытак» татарскага паэта М. Джаліля (1975), зборнік вершаў калмыцкага аўтара М. Ханінава «Жураўлі над стэпам» (1977).

Творы паэта перакладзены на рускую, украінскую і іншыя мовы. На яго вершы кампазітарамі Л. Курачком, I. Пятровым-Кумінскім і Ю. Федуненкам напісаны песні.

НІА